Wbrew pozorom rozliczenie konkubinatu nie należy do najłatwiejszych i wymaga bardzo starannego starannego przygotowania. Ale od początku…
Konkubinat, czyli ostatnio co raz powszechniejsza forma związku dwóch osób, które nie zawierają małżeństwa. Z uwagi właśnie na ten niuans, rządzi się on innymi regułami niż małżeństwo. W konkubinacie nie obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa, co oznacza, że formalnie każdy partner pozostaje właścicielem majątku osobistego, nabytego samodzielnie.
To z kolei komplikuje rozliczenia w razie rozstania.
Brak wspólności ustawowej – skutki majątkowe i rozliczenie
Brak wspólności ustawowej oznacza, że instytucje prawa rodzinnego (np. majątek wspólny małżonków) nie znajdują odniesienia w relacjach majątkowych konkubentów. W praktyce oznacza to, że nie można uznać automatycznie, iż majątek zbudowany w trakcie związku będzie dzielony po połowie — każde roszczenie musi zostać indywidualnie udowodnione i uzasadnione.
Podstawy prawne rozliczeń między konkubentami
Bezpodstawne wzbogacenie jako fundament roszczeń konkubentów
W doktrynie i orzecznictwie od dawna przyjmuje się, że w przypadku rozliczeń między konkubentami mają zastosowanie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Dzięki temu osoba, która wniosła wkład (finansowy, rzeczowy lub niematerialny), może po rozstaniu domagać się zwrotu lub ekwiwalentu wartości.
Czasem stosuje się również pewne konstrukcje umowne (np. porozumienia między partnerami), by zabezpieczyć przyszłe roszczenia. W praktyce dokumenty pisemne, umowy o partycypację w kosztach, fakturowanie wkładów – to często kluczowe środki dowodowe w ewentualnym sporze.
Najnowszy wyrok Sądu Najwyższego, sygn. I CSK 969/25 – fakty i konkluzje
Stan faktyczny w sprawie
W przedmiotowej sprawie partnerzy żyli w związku nieformalnym przez wiele lat. Główny składnik majątku – dom i środki na jego budowę – zostały sfinansowane przez jedną stronę. Druga strona deklarowała i udowadniała, że poświęcała się prowadzeniu domu, opiece nad dziećmi i wspierała działalność partnera, choć formalnie nie miała praw własnościowych do nieruchomości.
Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy postanowił, że roszczenia między konkubentami należy rozliczać według zasad bezpodstawnego wzbogacenia. Co więcej, SN uznał, że w tym konkretnym przypadku można uwzględnić wkład osobisty partnerki (prowadzenie domu, pomoc w firmie) i przyznał jej połowę dorobku nieformalnego związku — mimo że nieruchomość formalnie należała do partnera.
Uzasadnienie – jak SN motywował swoje stanowisko
SN motywuje to m.in. zasadami słuszności, zasadą, że nikt nie może się bezpodstawnie wzbogacić kosztem innej osoby, oraz koniecznością przyjęcia, że wkład niematerialny (praca, opieka) także może stanowić podstawę roszczeń, gdy zostanie odpowiednio udokumentowany. SN zaakceptował, że rozliczenie może uwzględniać wartość świadczeń niematerialnych.
Znaczenie orzeczenia dla praktyki – wnioski i ograniczenia
Konsekwencje dla podziału majątku po rozstaniu
Ten wyrok daje sygnał, że nawet w związku nieformalnym można dążyć do rozliczenia „jak w małżeństwie” — pod warunkiem udowodnienia wkładów. W praktyce osoby, które wnosiły pracę domową, pomoc, zarządzanie finansami czy opiekę nad dziećmi, mogą domagać się ekwiwalentu. Orzeczenie zwiększa szansę na sprawiedliwe rozliczenia w konkubinacie. SN nie poszedł tak daleko, by stwierdzić automatyczny podział po połowie – decydują okoliczności konkretnej sprawy.
Jak udowodnić wkład i obliczyć wartość roszczeń
Kluczowe będą dokumenty: korespondencja finansowa, przelewy, faktury, rachunki, potwierdzenia zakupów, świadkowie, zapisy wspólnych wydatków. Warto także wycenić wkład niematerialny, co bywa trudne. SN wskazał, że wartość świadczeń niematerialnych może być uwzględniana („przyczynienie się do powstania majątku”) – ale wymaga to rygorystycznej analizy dowodów.
Jak działać przed rozstaniem – zapisy umowne, dokumentacja
Dobrym krokiem jest spisanie umowy współwłasności lub umowy partycypacyjnej, by jasno ustalić udział i wkłady. Zbieranie dokumentów finansowych w trakcie trwania związku może później ułatwić udowodnienie roszczeń. Warto też zawrzeć porozumienia pisemne dotyczące dużych zakupów czy inwestycji.
Jak adwokat Lublin pomoże w sporze o majątek
Adwokat Lublin może pomóc: zebrać i przeanalizować dowody, sporządzić roszczenia, reprezentować w sądzie, a także doradzić strategię negocjacyjną. Z pewnością konsultacja pozwoli uniknąć typowych błędów tj: brak pisemnych umów między partnerami, niedoszacowywanie wartości świadczeń niematerialnych, udowodnienie wniesienia wkładu niematerialnego. Ich uniknięcie jest istotne gdyż w przeciwnym razie sądy mogą odmówić uwzględnienia roszczeń lub przyznać je w ograniczonym zakresie.
Podsumowanie – podział majątku w konkubinacie po nowym orzeczeniu
Wyrok SN I CSK 969/25 stanowi istotne wzmocnienie pozycji uczestników związku nieformalnego, wskazując, że podział majątku w konkubinacie może być sprawiedliwie rozliczony, nawet jeśli formalnie nie istnieje wspólność majątkowa. Orzeczenie potwierdza, że pomoc adwokata jest niemal niezbędna, gdyż udowodnienie wkładów materialnych i niematerialnych wymaga wiedzy procesowej i starannego przygotowania dokumentów. W związku z tym każdy, kto planuje rozstanie lub przewiduje inwestycje z partnerem, powinien działać z rozwagą — nie odkładając formalizacji i zabezpieczenia swoich praw na później.
👉 Skontaktuj się z moją kancelarią – pomogę Ci zadbać o Twoje interesy i bezpieczeństwo. Oferuję indywidualne podejście, rzetelną analizę sytuacji i pełne wsparcie prawne.
Zapraszam również do obserwowania profilu Kancelarii na Facebook’u oraz Instagramie.